این تأخیر بهدلیل پیچیدگیهای اجرایی در بخش کتاب، صدور مجوز، بحث چاپ و نشر، تأمین کاغذ، تأمین امکانات برای ناشران و رفع موانع و مشکلات نشر است، بخش دیگر هم محتوای فرهنگی ماست که معاونت فرهنگی باید بداند از نظر فرهنگی در کجا ایستادهایم و قرار است به کجا برویم و چگونه حرکت کنیم. بنابراین پیدا کردن فردی علمی و دانشمند و فرهیخته که آشنا به مسائل فرهنگی از یک طرف و آشنا به مسائل اجرایی باشد، کار مشکلی است که امیدواریم بتوانیم او را پیدا کنیم. هنوز به هیچ اجماعی نرسیدهایم.» جنتی اما این را نیز گفته که چند نفر را برای این پست درنظر گرفتهایم ولی بهخاطر حساسیتهای بالای این معاونت و پیچیدگیهای کار باید تحقیق بیشتری صورت دهیم و فردی مناسب را برای این پست مشخص کنیم.
وزیر ارشاد همچنین درباره گزینههای مطرح شده برای معاونت فرهنگی ارشاد ازجمله محمد اللهیاری و محمدرضا وصفی و اینکه آیا گزینه قطعی انتخاب شده یا خیر گفته: هنوز روی شخص خاصی تصمیمگیری نشده است. اما بهدلیل اهمیت انتخاب معاون فرهنگی جدید ارشاد و اینکه معاونین در حوزههای تخصصی فرهنگی تا حدود زیادی بهطور مستقیم با هنرمندان و نویسندگان و مشکلات روزمره آنان در تماسند، حداقل مطالبات و انتظارات اهالی قلم از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به کارگماردن معاون فرهنگی خبره و آشنا با حوزه تخصصی است. هرچند مدیر بودن، شرطی مهم برای نشستن بر صندلی معاونت وزیر است، ولی مجرب بودن و خبرهبودن معاون در آن حوزه و آشنایی با مشکلات و مسائل خاص آن بخش نیز اهمیتی فوقالعاده دارد. چنانچه محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفتوگو با مهر، با بیان اینکه برای اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران مهم است که چهکسی معاون فرهنگی وزیر ارشاد میشود، تأکید کرد: معاون فرهنگی وزیر ارشاد در وهله اول باید مسائل حوزه نشر را بشناسد و به موضوعاتی که در صنعت نشر کشور و چالشهایی که پیش روی آن مطرح است، اِشراف داشته باشد. به گفته آموزگار این مسائل در سخنرانیهای مختلف مقام معظم رهبری کاملاً مطرح شده است؛ از بحث کاغذ گرفته تا سرانه پایین مطالعه و ایجاد کتابفروشیهای جدید. انتخاب راهکارهایی برای این چالشها و ارتباط و تعامل و همکاری با کسانی که درگیر این معضلات هستند، با هدف فائق آمدن بر این چالشها، ازجمله خصوصیات معاون فرهنگی وزیر ارشاد باید باشد. اینکه ما چگونه میتوانیم سرانه مطالعه را بالا ببریم و چگونه میتوانیم از هزینههای کتابفروشیهایمان بکاهیم، سؤالاتی است که چنین شخصی باید برای آنها پاسخی داشته باشد.
دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با بیان اینکه افزایش کتابفروشی در سطح کشور صرفنظر از افزایش سرانه مطالعه، برکات دیگری هم دارد و حتی به کاهش آمار جرم و جنایت در کشور کمک میکند، گفت: طبیعی است که در چنین شرایطی جامعهای شادابتر و بانشاطتر خواهیم داشت. معاون فرهنگی وزیر ارشاد همچنین باید بتواند با همفکری صنف نشر، موانع را از جلوی پای صنعت نشر بردارد؛ بهخصوص در بحث ممیزی. اگر قوانین دچار اشکالاتی است، او باید بتواند این اشکالات را شناسایی کند و به مراجع ذیربطی که آنها را تصویب کردهاند مثل مجلس شورای اسلامی، شورایعالی انقلاب فرهنگی، ببرد و از این مراجع بخواهد که این اشکالات، اصلاح شود.
از سوی دیگر علی شجاعی صائین مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب نیز درباره ویژگیهای معاون فرهنگی جدید معتقد است: طبیعتا شرط اول برای یک معاون فرهنگی آن است که محیط فرهنگی کشور را بشناسد و در این فضای فرهنگی حضور داشته باشد نه الزاما داخل وزارتخانه، اما باید با فضا آشنا بوده و در شاخه فعالیتهای فرهنگی کشور حضور مؤثری داشته باشد. به گفته وی علاوه بر همه اینها معاون فرهنگی باید نگاه کلان و استراتژیک به مسائل فرهنگی کشور بهویژه کتاب، صنعت نشر و کتابخوانی داشته باشد، باید در عمل هم بتواند همکاران مناسب را انتخاب کند تا بهدور از روند افراط و تفریط باشند و اعتدال را در حوزه فرهنگ حفظ کند.
مدیرعامل خانه کتاب اضافه کرد: توجه به عرصه بینالملل و حضور در فضاهای بینالمللی ازجمله نمایشگاههای کتاب، داشتن برنامه برای حمایت از ترجمه آثار ایرانی به زبانهای دیگر، حمایت از فعالان این عرصه، آژانسهای ادبی فعال، ناشران فعال و اختصاص بودجه و کمک به این مسائل از اولویتهای معاونت فرهنگی خواهد بود. اما محسن پرویز معاون پیشین فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد درباره خصوصیات یک معاون فرهنگی و اولویتهای کار این معاون در دولت یازدهم اظهار داشت: یکی از خصوصیاتی که فکر میکنم معاون فرهنگی باید داشته باشد جامع نگری به همه حوزههای تحت امر اوست و آشنایی با همه این حوزهها و شناخت آنها یکی از نکات مهم است، اما نکته دوم بحث تعامل مثبت با افرادی است که با این حوزه کار میکنند؛ اعم از کسانی که در بخش کتاب فعالیت میکنند و کسانی که در سایر حوزهها مرتبط با این بخش خواهند شد. وی افزود: با توجه به گستردگی این حوزه و فعالیتهای بسیار قاعدتا باید فرد خصلت استفاده از نظرات دیگران و تشکیل اتاق فکری برای معاونت و بهرهمندی از نظرات کارشناسان داشته باشد و به این قسمت توجه کند.
بهروز سپیدنامه شاعر و مترجم پیرامون ارتباط معاون فرهنگی با نویسندهها و مترجمان تصریح کرد: برخی برنامههای معاون فرهنگی طبق معمول در شرح وظایف آمده و یک معاون مکلف به انجام آنهاست که روی روال انجام میشود، اما مهمترین آن تعامل است، این تعاملات نباید ساختگی و کلیشهای باشد، تعامل زمانی تعامل نام میگیرد که فیدبک وجود داشته باشد.سپیدنامه با تأکید بر این مهم که یک معاون فرهنگی ارشاد نمیتواند با تمام نخبگان کشور در ارتباط باشد، اما میتواند با سطح استانها از طریق مدیران ارتباط بگیرد، ادامه داد: این مدیران میتوانند نماینده معاون فرهنگی در استانها باشند پس یک معاون فرهنگی باید نمایندگان امینی برای خود در استانها انتخاب کند. به گفته این شاعر، یکی از ایراداتی که به معاونتهای ارشاد در استانها وارد میشود این است که افراد معرفیشده تجربه کافی ندارند یعنی خودشان اهل فرهنگ و هنر نیستند؛ در دولت یازدهم باید برای برون رفت از این بحران چارهاندیشی شود.
معاون جدید فرهنگی ارشاد حداقل کتاب را بشناسد
محسن کفاشی ضمن اشاره به اینکه اقتصاد نشر دانشگاهی به شکل ویژه توجه روزافزون معاون جدید فرهنگی را طلب میکند، گفت: با توجه به گرانی کاغذ و هزینههای تولید، صنعت نشر در حال تنفس سخت و دشوار است. محسن کفاشی ناشر کتابهای علوم پزشکی و کارشناس نشر درباره ویژگی و اولویتهای معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به فارس اظهار داشت: معاون فرهنگی وزیر ارشاد چون مسئول کتاب در کشور است و دایره وسیعی را از حوزه کودک و نوجوان تا فرهنگ عمومی و دانشگاهی در رشتههای مختلف مدیریت میکند از اینرو حداقل باید کتاب را بشناسد. وی ادامه داد: معاون فرهنگی باید نویسنده یا ناشر باشد و اگر توامان باشد که چه بهتر، اما در دوره قبل شاهد بودیم اشخاصی ولو بسیار شریف، اما اگر کتاب را مقابلشان میگذاشتند تصویر درست از بند کاغذ و تیراژ و... نداشتند، صرف اینکه فردی معلم و یا استاد دانشگاه است و اطلاعات فرهنگی دارد نمیتوان او را در سمت معاون فرهنگی قرار داد. این ناشر با سابقه ضمن بیان اینکه فردی که به معاونت فرهنگی میآید باید بهصورت حرفهای کتاب را بشناسد، اضافه کرد: امیدوارم فردی که بهعنوان معاون فرهنگی انتخاب میشود از اهالی کتاب باشد و بهمعنای حرفهای کلمه، کتابی باشد در غیراین صورت همه مردم این کشور روزی کتابخوان بودهاند؛ کتابخوان بودن به جای خود، تولیدکننده بودن هم بهمعنای حرفهای باید مدنظر قرار گیرد.